Clara Bilbao

Transmisiones CICLO proiektuan haize-sorgailuak eraikitzeko erabiltzen diren material konposatuak birziklatzeko eta balorizatzeko soluzio teknologikoak garatuko dira.

Gaur egun, haize-sorgailu bat osatzen duten materialen % 83 birziklatu edo berrerabil daiteke. Hala ere, palak erronka handia dira, osaera heterogeneoa dutelako eta ohiko birziklatze-prozesuetan behar bezala tratatzeko eta bereizteko zailak diren materialez eginda daudelako. Erronka horri irtenbide bat emateko, CICLO proiektua sortu zen (2025-2028). Proiektu horretan zortzi enpresak eta sei ikerketa-zentrok hartzen dute parte. Horien artean, GAIKER zentro teknologikoa Basque Research & Technology Alliance (BRTA) partzuergoko kidea eta AEI partzuergoko koordinatzailea da.

Proiektuaren helburu nagusia energia berriztagarrietan ekonomia zirkularra bultzatzeko soluzio teknologiko berriak ikertzea da, zehazki, bizi-ziklo amaieran pala eolikoak eta haize-sorgailuak eraikitzeko erabiltzen diren beste osagai batzuk (nacelleak, armairu elektrikoak, etab.) birziklatzea eta balorizatzea. Gainera, gaur egungo materialen ordez, errazago birzikla daitezkeen eta matrize polimeriko birziklagarriak dituzten materialak garatzeko ikerketa ere egingo da.

Proiektu horren bidez, birziklatze termiko eta kimikoan sortzen diren zuntzen eta azpiproduktuen balorizazioa optimizatu nahi da. Birziklatutako zuntzaren % 90 gutxienez balorizatu ahal izatea lortu nahi da, eta birziklatutako azpiproduktuak berreskuratzeko eraginkortasuna % 75etik gorakoa izatea. Era berean, prozesu termikoetan sortzen diren kutsatzaile organikoen % 50 murriztu nahi da, eta epoxi, poliester eta poliuretano erretxinen entzima-degradazioa hobetu. Aurrerapen horiei esker, material konposatuen birziklapenaren jasangarritasuna eta eraginkortasuna hobetuko dira, eta % 100eko material birziklatua (birziklatutako zuntzen kantitate handia erabiliz) duten bigarren belaunaldiko egiturazko materialak sortzea bultzatuko da.

GAIKERek, konposite jasangarrietan eta birziklapen eta ekonomia zirkularrean aditua denez, proiektuaren AEI partzuergoa koordinatuko du, eta gainera palatik ateratako zuntzez sendotutako konposite-plakak birmoldatzeko, elkartzeko eta erabiltzeko teknologiak ikertuko ditu, zuntza horiek berriro erabili ahal izateko. Halaber, errefortzu-zuntzak eta matrize polimerikoak berreskuratzeko birziklapen kimiko prozesuak ikertuko ditu. Birziklatutako errefortzu-zuntzak BMC eta SMC bitarteko produktuak egiteko erabiliko dira, eta birziklatze horretan sortzen diren likidoak erretxina berriak formulatzeko erabiliko dira. Era berean, palaren osagai arinen (aparrak eta baltsa-zura) balorizazioa ikertuko du: nukleo arinen belaunaldi berri bat garatuko da eta infusio teknologiaren bidez prestazio handiko konposite birziklagarri eta jasangarri berriak sortuko dira, zuntza eta nukleo arin birziklatuak erabiliz.

CICLO proiektuak CDTIren dirulaguntza eta Zientzia eta Berrikuntza Ministerioaren dirulaguntza jasotzen du, Transmisiones 2024 Programaren barruan (PLEC2024-011215). Proiektuak bereizketa, erauzketa, birziklapena, formulazioa eta prozesatzea kontuan hartuz, material konposatuen ia % 100 balorizatu nahi du.

PLEC2024-011215 proiektua. Dirulaguntzak: MICIU/AEI/10.13039/501100011033 eta FEDER, EB.

PAIramid proiektu europarrak proba birtualak egiteko plataforma garatuko du, material konposatuen ezaugarritze-piramidean diseinatzen eta prozesatzen laguntzeko.

GAIKER zentro teknologikoak, Basque Research & Technology Alliance (BRTA) partzuergoko kide, "Al-based testing pyramid virtual certification of next-gen composite aerostructures” (pAIramid) proiektu europarrean parte hartzen du.

Ikerketa 2024an hasi zen eta 45 hilabeteko iraupena izango du. Ikerketaren helburua adimen artifizialean (AA) oinarritutako tresna eta metodologietan aurrera egitea da, konpositezko egitura aeronautikoak diseinatzeko eta fabrikatzeko prozesuak eraldatzeko, erretxina termoegonkor eta termoplastiko funtzionalizatu jasangarriak erabiliz.

Industria aeroespazialak erronka handiei egin behar die aurre material konposatuzko aeroegiturak ziurtatzeko orduan; izan ere, prozesu konplexu eta garestia da hori. Prozesua piramide tradizionalean oinarritzen da, eta maila bakoitzean, materialetatik hasita eta aeroegitura osoetaraino, lan handia eskatzen duten proba sekuentzialak egiten dira.

Erronka horiei irtenbidea emateko asmoz, pAIramid sortu zen. Proiektu horretan, proba birtualetarako plataforma bat sortuko da ezaugarritze-piramidearen maila guztietan (materialaren probeta, elementua, osagaia eta egitura osoa) diseinatzen eta prozesatzen laguntzeko. Horrela, ziurtapen birtuala optimizatu, berrikuntza bizkortu eta diseinuan erabakiak errazago hartu ahal izango dira. Halaber, proiektuan erretxina termoegonkor eta termoplastiko funtzionalizatuak garatuko dira, eta LRI (Liquid Resin Infusion) eta FDM (Fused Deposition Modelling) fabrikazio-prozesuak optimizatuko dira, pieza funtzionalizatu konplexuak modu errentagarrian eta eskalagarrian ekoizteko.

Ikuspegi berritzaile horrekin, saiakuntza fisiko garestien ordez, fideltasun handiko simulazioak eta datuetan oinarritutako ezagutzak erabili nahi dira, ziurtapena prozesu arinagoa, eraginkorragoa eta konektatuagoa bihurtuz.

PAIramid proiektuan zazpi herrialdetako 13 kide estrategikok egiten dute lan, horien artean GAIKER, konpositeen formulazioan eta diseinuan aditua. GAIKERek erretxina termoegonkor funtzionalizatuak garatuko ditu eta haien ezaugarritzea egingo du, proiektuan egingo diren lau azterketetako bitan erabiltzeko: hegazkinaren atearen egituran eta hegalaren aurreko ertzean.

Ikerketa Europar Batasunaren HORIZON programaren barruan egingo da, eta funtsezko urratsa da Europako industria aeroespaziala digitalizatzeko bidean, aireontzi jasangarriagoak eta eraginkorragoak garatzeko estandar berri bat ezarriko baitu.

Proiektuko kideak

PAIramid proiektua osatzen duen partzuergoan, IKERLAN S. Coop. (proiektuaren koordinatzailea), GAIKER, IRT Jules Verne eta INEGI ikerketa eta teknologia zentroak, eta Gironako Unibertsitatea eta Brunel University London unibertsitate ospetsuak daude, besteak beste. Era berean, sektore aeroespazialeko kide industrialak ere daude, hala nola Collins Aerospace-RTX, Turkish Aerospace, POTEZ Aeronautique eta SOFITEC Aero, eta aholkularitza eta zerbitzu teknologiko arloetako enpresak ere, hala nola MECA, LKS Next eta Zabala Innovation Europe.

Informazio gehiago: https://pairamid.eu/

Proeiktuak Europar Batasunaren Horizon Europe ikerketa- eta berrikuntza-programaren finantzaketa jaso du, 101192736 zenbakiko dirulaguntza-hitzarmenaren bidez.

MOSINCO proiektuak material konposatuez egindako piezak fabrikatzeko eta mantentzeko modua hobetuko du, kalitatea, segurtasuna eta trazabilitatea hobeto kontrolatuz.

GAIKER zentro teknologikoa, Basque Research & Technology Alliance (BRTA) partzuergoko kidea, MOSINCO proiektuaren buru da. Proiektu horren helburu nagusia material konposatuak ukitu gabe monitorizatzeko teknologia berriak garatzea da, materialak sortzen direnetik haien balio-bizitza amaitu arte. Helburua piezen kalitatea, segurtasuna eta trazabilitatea bermatzea da, eta akatsak, mantentze-kostuak eta hondakinak murriztea.

Ikerketa horren bidez, autodiagnostikorako gaitasuna duten konposite adimendunen belaunaldi berri bat sortu nahi da, eta horien mantentzea optimizatu ohiko ikuskapen garestiak saihestuz. Fabrikazioaren eraginkortasuna eta piezen egiturazko propietateak hobetu nahi dira, material gutxiago erabiliz. Hori lortzeko, hiru ildo teknologiko garatzen eta erabiltzen ari dira. Lehenik eta behin, materialetan txertatuko diren mikrohari magnetikoak, deformazioak, tentsioak eta esfortzuak edo tenperatura aldaketak nabaritzeko. Bigarrenik, airean akoplatutako ultrasoinuak (UTA), materiala fabrikatzean akatsak aurkitzeko eta ontzea ebaluatzeko. Eta, azkenik, tinta funtzionalak, tenperaturaren arabera kolorez aldatzen direnak, eta ontze-prozesua kontrolatzeko edo pieza bakoitza zein den zalantzarik gabe jakiteko balio dutenak. Proiektuan, hiru teknologia horien ahalmena aztertzen da, bai banaka, bai haien artean sor daitezkeen sinergiak ikusiz.

MOSINCO proiektua Eusko Jaurlaritzak finantzatzen du, arlo estrategikoetan elkarrekin ikertzeko ELKARTEK 2024 laguntza programaren bidez. Bertan, sei erakundek hartzen dute parte; Autotech (Gestamp), BCMaterials, EHU, Ideko, Deustuko Unibertsitatea eta GAIKER Zentro Teknologikoa bera, partzuergoaren ekintzak koordinatzeaz arduratzen dena, eta teknologiak industriaren beharrekin bat datozela ziurtatzeaz ere. Gainera, zentroak sentsoreak dituzten material berriak garatzen eta baliozkotzen ditu, eta monitorizazio-sistemak bizi-ziklo osoan erabiltzen direla ziurtatuko du.

Ikerketa hau aldaketa kualitatibo nabaria izango da material konposatuen piezak fabrikatzeko eta mantentzeko moduan; izan ere, teknologia berri horiei esker, kalitatea, segurtasuna eta fidagarritasuna hobeto kontrolatuko dira (akatsak eta hondakinak murriztuz) aeronautikaren edo automobilgintzaren sektoreetan, besteak beste. Azken batean, industria adimentsuagoa, eraginkorragoa eta jasangarriagoa lortzeko aurrerapausoa izango da.

Eusko Jaurlaritzak diruz lagundua

ONTZHI proiektuaren lehen fasean lortutako aurrerapausoen ondoren, proiektuaren bigarren fasea aurkeztu da Zamudion: ONTZHI-II. Helburua hidrogenoa modu seguru, jasangarri eta lehiakorrean biltegiratzeko eta garraiatzeko teknologia berritzaileak bultzatzea da, hori karbonorik gabeko ekonomia lortzeko ezinbesteko urratsa delako.

Proiektuan, Basque Research & Technology Alliance (BRTA) partzuergoko kide den GAIKER Zentro Teknologikoak parte hartzen du, eta trantsizio energetikoaren erronka handienetako batentzako erantzuna aurkitu nahi du: hidrogenoaren erabilera segurua eta eraginkorra bermatuko duten azpiegiturak hedatzea, hidrogenoa emisioak murrizteko eta neutraltasun klimatikoa lortzeko funtsezko bektorea baita.

ONTZHI-II SPRIk finantzatzen du, Elkartek programaren bidez, eta 2025etik 2027ra lan egiteko aurrekontua du. Denbora horretan, mugarri garrantzitsuak lortu nahi dira, hala nola estaldura aurreratuak baliozkotzea, erakusleak laborategi mailan eraikitzea eta emaitzak industria-sektorera eramateko eredu konputazional bat garatzea.

Hidrogenoak energia garbiaren iturri izateko gaitasun handiak dituen arren, zenbait arazo ere dakartza, eta horregatik gaur egun bere erabilera oso mugatua dago. Besteak beste, gasbide eta tankeetako altzairua eta soldadurak hauskortzen dira, ez dakigu oso ondo hidrogenoak eta beste materialek elkarri nola eragiten dioten, biltegiratze-sistemetan ihesak saihestu behar dira, eta material konposatuez egindako tanga lehiakor eta jasangarriak behar dira.

Oztopo horiek gainditzeko, ONTZHI-IIn irtenbide berriak ikertuko dira, hala nola:
• Metalen estaldura aurreratuak, hauskortasuna saihesteko eta ihesak murrizteko.
• Mugikortasunean erabiltzeko material konposatu jasangarri eta birziklagarriak.
• Hidrogenoaren eta beste materialen arteko elkarreragina aurreikusteko gai diren eredu- eta ezaugarritze-metodoak.

Proiektuan, gainera, laborategi mailan erakusle bi eraikiko dira: hidrogeno-iragazketaren aurkako hesi-estaldura, eta mugikortasunean erabil daitekeen eta berrerabil daitekeen material konposatu jasangarriekin eraikitako IV motako tanga.

Erreferentziako partzuergoa
ONTZHI-II proiektuan lan egingo duten sei kide estrategikoak hauek dira: Tecnalia proiektuaren buru, Euskadiko Mugikortasun eta Logistika Klusterra, GAIKER, Cidetec, Tekniker eta Multiverse Computing. Erakunde horiek ikerketan, industrian, fabrikazio aurreratuan eta konputazioan gaitasun aurreratuak dituzte, eta horri esker, batera, hidrogenoaren erronka teknologiko nagusiei aurre egin ahal izango diete.

GAIKERen lana
Proiektuaren barruan, GAIKERek erretxina termoplastikoak eta oinarri biologikoko erretxina erreaktiboak ikertuko ditu, hidrogenoa gas-egoeran garraiatzeko konposite-deposituetako barne-estalduretan eta inguratzaileetan erabiltzeko. 3D inprimaketa, RTM eta zintaztatzeko teknologien bidez, zentro teknologikoak eskuragarri dagoen espaziora egokitu daitezkeen egitura hutsak garatuko ditu, eta gainera, gordailuen egitura osoan izaera bereko materialak erabiliz, egitura horiek bizi-amaiera erraza izango dute eta birziklatu ahal izango dira.

Euskadi, hidrogenorako lurralde estrategikoa
Euskadi ONTZHI-II proiektuaren egoitza izatea ez da kasualitatea. Lurraldeak industria-ehun sendoa, lehen mailako azpiegitura zientifiko eta teknologikoa eta deskarbonizazioaz arduratzen den energia-estrategia ditu. Horregatik, eskualdea ingurune pribilegiatua da hidrogenoarekin lotutako irtenbideak garatzeko eta eskalatzeko, eta, gainera, hedatzen ari den merkatu global horretan lurraldeko enpresen lehiakortasuna bultzatuko du. ONTZHI-II proiektuari esker, Euskadi hidrogeno arloko ekosistema teknologikoa sortzen buru da. Proiektuak lortuko dituen irtenbideak seguruagoak izango dira azpiegitura kritikoetarako, jasangarriagoak, materialak birziklatzeko eta berrerabiltzeko prozesuei esker, eta lehiakorragoak ere bai, tokiko enpresak industrializatzen eta hidrogenoaren balio-katean kokatzen lagunduko baitu.

E-OilÉ proiektua Horizon Europe programak finantzatzen du, eta dosi bakarreko ontzi seguru, jasangarri eta biodegradagarri berriak bultzatu nahi ditu, elikagai eta kosmetika sektoreetan produktu koipetsuetarako erabiltzeko.

BRTA – Basque Research & Technology Alliance-ko kide den GAIKER Zentro Teknologikoa Horizon Europek finantzatutako E-OilÉ proiektuaren buru da. Joan den ekainean hasi zen proiektua, gaur egungo ingurumen arazo larrienetako bati aurre egiteko: ontzietatik eratorritako hondakin plastikoak. Ikerketan Europa osoko 15 kidek parte hartzen dute, produktu koipetsuetarako ontzi biodegradagarriak eta funtzionalak garatzeko, hala nola oliba-olio, saltsa, gorputzeko olio eta serum kosmetikoetarako.

Kontsumitzaileek dosi bakarreko ontziak nahiago dituzte, seguruagoak eta higienikoagoak direlako, baina balio-bizitzaren (EOL) amaieran birziklatzeko zailak izaten dira ontzi horiek, haien tamaina txikiagatik, material konplexuengatik eta birziklatutako plastikoen beste korronte batzuk haiek kutsatzeko arriskuagatik. E-OilÉ proiektuak dauden arau eta jarraibideetara egokitzen diren irtenbide berritzaileak aurkitu nahi ditu, biodegradagarritasuna arriskuan jartzen ez duten eta jada ezarritako birziklatze-prozesuak zailtzen ez dituzten alternatibak garatuz.

Ohiko plastikozko ontziek ingurumena asko kaltetzen dute, zabortegiak betetzen dituztelako, itsasoak kutsatzen dituztelako eta berotegi-efektuko gasak isurtzen dituztelako. Gaur egungo bioplastikoek ere askotan ez dituzte ezarritako helburuak betetzen: baldintza errealetan motelegi degradatzen dira, elikaduran erabiltzeko baldintzak ez dituzte betetzen, edo Europatik kanpotik ekarri beharreko lehengaiak behar dituzte.

E-OilÉ proiektuak estandar berri bat ezartzen du, jasangarritasun-printzipioak diseinutik hasita (SSbD- Safe and Sustainable by Design) produktuaren bizi-ziklo osoan zehar aplikatuz. Proiektuan lehengai berriztagarriak erabiliko dira, kasu honetan oliba-azpiproduktuetatik eratorritakoak, eta haiekin erabilgarritasun eta ingurumen baldintza zorrotzak betetzen dituzten poliester biodegradagarriak eta polisakarido nahasteak sortuko dira.

Material berriak ontziak fabrikatzeko industria-prozesuetan baliozkotuko dira, hala nola filmen estrusio-puztea, injekzio bidezko moldekatzea eta termoformatua. Azkenik, prototipoei biodegradagarritasun-proba osoak, ingurumen- eta osasun-arriskuen ebaluazioak eta kontsumitzaileen onarpen-azterketak egingo zaizkie, merkatuan sartzeko gaitasuna bermatzeko.

Era berean, proiektu honetan biki digitalak eta AAn oinarritutako tresnak erabiliko dira degradazio-errendimenduak aurreikusteko, optimizazioa bizkortzeko eta saiakuntzen kostuak murrizteko, horrela ontzi jasangarrietako berrikuntzak azkarrago aplikatuz.

E-OilÉn seguruak diren, kostu txikia duten eta merkatuarentzat egokiak diren alternatibak bilatu nahi dira, errendimendu- eta jasangarritasun-baldintzak ere betetzen dituztenak.

María José Suárez (GAIKER) proiektuaren koordinatzaileak azaltzen duenez, "E-OilÉ proiektuan, ontzien kontzeptu berri bat sortzen ari gara. Ez da bakarrik haien fabrikazioa pentsatu behar, baizik eta beste alderdi batzuk ere hartu behar dira kontuan: produktu konplexuekin (olioak, adibidez) duten joera, ingurune errealetan biodegradatzeko duten gaitasuna, eta olibarekin lotutako nekazaritza-jardueretatik datozen azpiproduktuak aprobetxatzeko modua, etorkizun zirkularra bultzatuko duten material adimentsuagoak, seguruagoak eta jasangarriagoak garatzeko".

GAIKER E-OilÉ proiektuan
Material jasangarrietan, hondakinen balorizazioan eta plastikozko soluzio berritzaileetan aditua den GAIKER zentro teknologikoak, E-OilÉ proiektua koordinatzeaz gain, material eta ontzi biodegradagarriak maila funtzionalean baliozkotuko ditu, eta berriro diseinatuko ditu industria mailan ekoiztu aurretik. Gainera, bizi-zikloko metodologien bidez, bai ingurumenari dagokionez bai ekonomiari dagokionez (LCA eta LCC), ontzi biodegradagarrien jasangarritasuna, zirkulartasuna eta birziklagarritasuna ere aztertuko ditu.

Proiektuko kideak
E-OilÉ proiektuak 4 urteko iraupena du, eta balio-kate osoko ordezkariek parte hartzen dute: materialak fabrikatzen dituzten enpresek, hala nola NOVAMONT SPA eta OIMO BIOPLASTICS, S.L.; ontzien fabrikatzaileek, hala nola UGRINPACK KFT, CTLPACKGROUP S.L. eta PROPAGROUP SPA; elikagai eta kosmetika sektoreetako azken erabiltzaileek, hala nola DESMELIS ATHANASIOS eta AHAVA, eta eragin sozialaz eta emaitzak komunikatzeko, zabaltzeko eta ustiatzeko jarduerez arduratzen diren enpresek, hala nola HOLOSS, ILSI eta PNO INNOVATION. Gainera, industria sektoreko kideei garapen teknikoetan laguntzen ari dira: GAIKER (materialen ezaugarriak hobetu, LCA, LCC eta birziklagarritasuna), ITENE (prozesagarritasuna eta ezaugarritzea, SSBD jarduerak), CNTA (material berrietan ontziratutako produktuak baliozkotu), DTI (biodegradazioa eta bizi-amaiera) eta NORCE (AA bidez biodegradagarritasun-prozesuen ereduak egin).

"Biodegradagarria izateko diseinatua, jasangarria izateko sortua"

Proiektu honek Europar Batasunaren Horizon Europe ikerketa- eta berrikuntza-programaren finantzaketa jaso du, 101177771 zenbakiko dirulaguntza-hitzarmenari jarraiki.
Adierazitako ikuspuntuak eta iritziak egileenak baino ez dira, eta ez dituzte nahitaez Europar Batasunaren edo Europako Osasun Agentzia Exekutibo Digitalaren (HADEA) iritziak islatzen. Europar Batasuna eta dirulaguntza ematen duen agintaritza ez dira horien erantzule.